Çocuklarda Psikomotor Gelişim Dönemleri

Çocuklarda Psikomotor Gelişim Dönemleri Ankara

Çocukluk sürekli gelişen ve değişen dinamik bir dönemdir. Gelişim dönemleri; fiziksel, bilişsel,duygusal ve sosyal gelişim olarak sınıflanabilir. Gelişim, anne karnında başlar ve ömür boyu devam eder. Psikomotor gelişim sürecinde insan hem kendi bedenini hareket ettirebilecek hem de nesneleri hareket ettirebilecek hareket kabiliyetini kazanır. Çocuklarda psikomotor gelişimini ve hangi aşamalardan oluştuğunu incelemek için yazımızın devamında psikomotor gelişim sürecini inceleyeceğiz. Çocuklarda sağlıklı gelişim süreci ve önemli çocuk hastalıkları hakkında daha fazla bilgi almak için Doç. Dr. Seda Topçu’nun Ankara’daki kliniği ile iletişime geçebilirsiniz.

Refleksif Hareket Dönemi (0 – 1 Yaş)

Psikomotor gelişim sürecindeki ilk aşama refleksif hareket dönemidir. 0 – 1 yaş arasındaki bu dönemde bebek dışarıdan gelen uyarıcılara karşı tepki vermeye başlar. Refleksler genellikle bedenin dışarıdan gelen uyarıcılara irade dışı tepki vermesi ile oluşur. Dolayısıyla motor beceriler gelişmeye başlasa da tam anlamıyla bilinçli yapılan hareketler hâline gelmemiştir. Bebeklerin ışığa tepki vermesi ve kendilerine uzatılan parmak ve diğer nesneleri hemen kavraması bu refleksif hareketlere örnek olarak verilebilir. Refleksler çocuklar için bilgi edinme kaynağıdır. Bazı refleksler çocukluk döneminde başlayarak yetişkinlik dönemine kadar devam eder.

Bebeğin 0 – 1 yaş döneminde ilk hareketler, dönme, oturma, desteksiz yürüme davranışları dönüm noktasıdır. Bu süreçten sonra psikomotor gelişim hızlı bir şekilde devam eder.

İlkel Hareketler Dönemi (1 – 2 Yaş)

Refleksif hareket döneminin ardından, psikomotor becerilerin gelişmesi ile birlikte, ilkel hareketler dönemi başlar. Bu dönemdeki hareketler hem olgunlaşmaya hem de çevresel faktörlere bağlıdır. İlkel hareketler döneminin ortaya çıkışında kemik, kas ve sinir sisteminin gelişmesinin gelişmesi ve alıştırma etkilidir. İlkel hareketler döneminde bebek yaptığı hareketlerde kontrol sahibidir. İlkel hareketler döneminde bebekler;

• Emekleyerek merdiven çıkabilir.
• Top yuvarlayabilir.
• Çubuklara halkalar geçirebilir ve bazı oyuncakları birbiri içine geçirebilir.
• Kendisine gösterilen örneğe bakarak kule yapabilir.
• Kendi isteği ile çömelip ayağa kalkabilir.

Temel Hareketler Dönemi (2 – 6 Yaş)

Bu dönemde elde edilen beceriler yaşam için gerekli beceriler olduğu için “temel hareketler dönemi” ismini almıştır. Koşma, fırlatma, tutma, yakalama ve bacaklarını etkin şekilde kullanma bu dönemde görülür. Bebek hareketleri üzerinde kontrol sahibi olduğunun farkındadır ve bunu geliştirmek için pratik yapar. Bu dönemde alıştırmanın etkisi oldukça büyüktür. Çünkü kas hafızası, alıştırma ile kazanılan birçok davranışı kaydeder ve yeniden yapılmasını kolaylaştırır. Bu dönemde hata da yapsa çocuğu yapabileceğine dair yüreklendirmek ve daha hareketli olmasını sağlamak gerekir. Psikomotor gelişimi hızlandırmak ve temel becerilerin kazanılmasını sağlamak için uygun oyun teknikleri ile çocuğa yardımcı olunabilir. Çocuklar bu süreçte kendilerini ve bedenlerini yeniden keşfetme sürecindedirler. Bu dönemde olgunlaşan temel hareketler, çocuğun bedensel gücünü keşfetmesine ve spor faaliyetlerine daha istekli olmasına yardımcı olabilir. Temel hareketler dönemindeki bir çocuk;

• Kontrol ve ritmik koordinasyon arttığı için çocuğun hareketleri daha uyumlu hâle gelir.
• Mekanik yönden etkili, uyumlu ve kontrollü hareketler yapabilir.
• Küçük kas hareketleri iyice gelişir. Çocuk; dengede durabilir, topa yön vererek vurabilir, sopa ile bir şeylere vurabilir, tek ayak üzerinde durabilir.

Sporla İlgili Dönem (7 – 12 Yaş)

Sporla ilgili hareketler dönemi, temel becerilerin akıcı şekilde yapılabildiği ve tamamen olgunlaştığı dönemdir. Bu sürece “sporla ilgili dönem” denmesinin nedeni; bu süreçte, çocuğun yarışma amacıyla olmasa da dans, koşu ve spor faaliyetleri ile ilgilendiği dönem olmasıdır. Bu dönemde ip atlama, top fırlatma, taş sektirme ve top atma gibi beceriler iyice olgunlaşmıştır. Çocuğun ilgi ve yeteneklerine uygun olan spor dalına yönlendirilmesi için en ideal dönemdir. Bu nedenle bu süreçte çocuklar dikkatlice takip edilmelidir.

Psikomotor gelişim dönemlerine dair bu sınıflandırma ortalama yaş aralığına göre yapılmıştır. Her çocukta psikomotor gelişimin hızı farklıdır. Bazı çocuklarda genetik faktörler ve alıştırmanın etkisiyle psikomotor hareketler oldukça hızlı gelişir. Çocuk, akranlarına göre erkenden yürüyebilir, top sektirebilir ve spor faaliyetlerine eğilim gösterebilir. Bazı çocuklarda ise farklı yetenekler daha baskındır; psikomotor hareketler yavaş gelişebilir. Bu noktada çocukta bir sorun olduğunu düşünmeden önce uzman bir doktora danışmak önemlidir. Çünkü bu süreçte yapılacak yanlış bir yönlendirme heves kırıcı olabilir. Çocuklarda psikomotor gelişim süreçleri hakkında daha detaylı bilgi almak için Doç. Dr. Seda Topçu’ya danışabilir ve Ankara’daki kliniğimizden randevu alabilirsiniz.